Ιούνιος 2014
Η άποψη του ADOLF MEYER για την ταξινόμηση των Ψυχικών Παθήσεων
Αντωνάτος Σπύρος
Η άποψη του Adolf Meyer για τις ψυχιατρικές διαταραχές ως ιδιαίτερα είδη αντίδρασης στις καταστάσεις τον οδήγησε να προτείνει ένα νέο σύστημα ταξινόμησης. Αν και βασικά είναι απλό, τελικά το σχήμα αυτό κατέληξε να είναι δύσκολο στην κατανόησή του με τους όρους που επέλεξε ο Meyer για να υποδηλώσει τον κάθε τύπο αντίδρασης. Αρχικά οι όροι αυτοί μοιράζονταν την ίδια κατάληξη "εργασία" , μια λέξη που επελέγη από τον Meyer για να καταδείξει την " ψυχικά ολοκληρωμένη συμπεριφορά ή λειτουργία".
Μάιος 2014
Το στερητικό σύνδρομο από αλκοόλ και τα συνεπακόλουθά του
Αντωνάτος Σπύρος
Ως στερητικό σύνδρομο από οινόπνευμα χαρακτηρίζουμε την κλινική εικόνα που εμφανίζεται όταν γίνει διακοπή λήψης οινοπνεύματος, ή απλά μείωση της προσλαμβανόμενης ποσότητας. Εκφράζει την αυξημένη συμπαθητική δραστηριότητα αλλά και την απελευθέρωση νορεπινεφρίνης τόσο στον εγκέφαλο όσο και στην περιφέρεια, ενώ η άμεση διαφορική του διάγνωση γίνεται από λοιμώξεις του ΚΝΣ και την επιληψία. Το στερητικό σύνδρομο στους αλκοολικούς εκφράζει φυσική εξάρτηση από το οινόπνευμα. Η εγκατάσταση φυσικής εξάρτησης προϋποθέτει κατανάλωση σημαντικών ποσοτήτων αιθανόλης για μεγάλο χρονικό διάστημα (συνήθως 5-10 χρόνια, αν και σε πολύ βαριά χρήση και λίγοι μήνες μπορεί να είναι αρκετοί). Για την εμφάνιση του συνδρόμου δεν είναι απαραίτητη η πλήρης διακοπή της κατανάλωσης οινοπνεύματος. Αρκεί σημαντική μείωση της ημερήσιας χρήσης με πτώση των επιπέδων αιθανόλης στο αίμα κάτω από τα συνήθη επίπεδα. Έτσι σε χρόνιους αλκοολικούς έχουν αναφερθεί εκδηλώσεις στερητικού συνδρόμου με επίπεδα αιθανόλης στην περιοχή των 1000 mg/dl ή και πάνω. Συχνά η εμφάνιση στερητικού συνδρόμου είναι αποτέλεσμα παρουσίας σοβαρής υποκείμενης νόσου (γαστρίτιδα, πνευμονία, τραύμα, εγχείρηση) που έχει σαν αποτέλεσμα παροδική διακοπή ή μείωση της κατανάλωσης οινοπνεύματος. Επισημαίνεται ότι άτομα που έχουν εκδηλώσει ήδη μία φορά στερητικό σύνδρομο, έχουν αυξημένη πιθανότητα να επανεμφανίσουν εκδηλώσεις απόσυρσης σε τυχόν μείωση/ διακοπή της κατανάλωσης οινοπνεύματος. Αναφέρεται επίσης ότι επανειλημμένα επεισόδια έχουν ως συνέπεια με κάθε νέο επεισόδιο να εμφανίζονται όλο και βαρύτερες εκδηλώσεις.
Απρίλιος 2014
Η υπονατριαιμία ως ανεπιθύμητη ενέργεια ψυχιατρικών φαρμάκων
Αντωνάτος Σπύρος
Εάν κάτι με ώθησε να αναφερθώ με αυτό το μικρό κείμενο περί υπονατριαιμίας, είναι η συχνότητα με την οποία μας καλούν οι συνάδελφοι παθολόγοι στο νοσοκομείο για να αποφανθούμε κατά πόσο είναι δυνατή η επαγωγή της από τη χορήγηση των αντικαταθλιπτικών SSRIs/SNRIs κατά κύριο λόγο. Η συχνότητα πρέπει να ομολογήσω πως έχει αυξηθεί το τελευταίο χρονικό διάστημα, χωρίς όμως να υπάρχει προφανής λόγος. Ως υπονατριαιμία ορίζεται η ελάττωση της συγκέντρωσης του νατρίου στον ορό (Na+) κάτω από 135 mEq/L (1mEq/L=1 mmol/L). Υποδηλώνει πλεόνασμα ύδατος σε σχέση με το νάτριο στο διαμέρισμα του εξωκυττάριου υγρού.
Μάρτιος 2013
Διαταραχή Πανικού
Αντωνάτος Σπύρος
Μια κρίση πανικού είναι ένα ξαφνικό επεισόδιο έντονου φόβου που πυροδοτεί σοβαρές σωματικές αντιδράσεις, όταν δεν υφίσταται πραγματικός κίνδυνος ή εμφανής λόγος. Οι κρίσεις πανικού μπορεί να είναι ιδιαίτερα τρομακτικές ως γεγονός. Όταν συμβαίνουν, μπορεί να αισθάνεται κάποιος πως θα χάσει τον έλεγχο, πως μπορεί να πάθει έμφραγμα ή ακόμα και να πεθάνει. Κάποτε οι κρίσεις πανικού θεωρούνταν λανθασμένα, κατά τη γνώμη μου, ως νεύρα ή άγχος, όμως στις μέρες μας αναγνωρίζονται ως μία πραγματική ιατρική κατάσταση. Αν και οι κρίσεις πανικού μπορούν σε σημαντικό βαθμό να επηρεάσουν την ποιότητα της ζωής, η θεραπευτική τους αντιμετώπιση μπορεί να είναι πολύ αποτελεσματική.
Αναλυτικά »
Ιανουάριος 2013
Ασθενής και Ψυχίατρος - Ένα δίλημμα γύρω από την σχέση τους
Αντωνάτος Σπύρος
Οι σχέσεις ανάμεσα στον ψυχίατρο και τον ασθενή διαμορφώνονται από ένα σύνθετο σύνολο παραγόντων. Η κλινική εμπειρία επικεντρώνεται σε διαγνωστικές και θεραπευτικές αποφάσεις που συμβαίνουν μέσα στο πλαίσιο μίας δομημένης σχέσης και η οποία ρυθμίζεται από τις αρχές της επαγγελματικής ηθικής και των προσωπικών ορίων. Την ίδια στιγμή, όμως, ασθενής και ψυχίατρος αποτελούν μοναδικούς και αυτόνομους παράγοντες με συναισθηματικές αντιδράσεις ο ένας προς τον άλλο, γεγονός που μπορεί να δημιουργήσει παραιτέρω την επιθυμία για προσωπική σχέση ή άλλα είδη προσωπικών σχέσεων και οι οποίες βρίσκονται εκτός των ορίων του συνήθους επαγγελματικού πλαισίου.
Φεβρουάριος 2012
Περί ψυχικής υγείας και περί ψυχικής νόσου
Αντωνάτος Σπύρος
Ο όρος "ψυχικός" συνήθως συνεπάγεται κάτι περισσότερο από την καθαρή εγκεφαλική λειτουργία του ατόμου• αντιπροσωπεύει επίσης τις αισθήσεις και τα συναισθήματά του, τις σχέσεις του με τον άλλους, καθώς και μία γενικότερη ποιότητα σε αυτό που θα μπορούσε να ονομαστεί ως η διανοητική ισορροπία του μέσα στο κοινωνικο-πολιτισμικό πλαίσιο που κινείται. Παρομοίως, ο όρος "υγεία" αναφέρεται σε κάτι περισσότερο από τη σωματική υγεία: υποδηλώνει επίσης την υποκειμενική ενδοψυχική ισορροπία, το συνταίριασμα της ψυχικής του δομής με το εξωτερικό περιβάλλον, καθώς και την κοινωνική του λειτουργικότητα.
Οκτώβριος 2011
Κατάθλιψη και τρίτη ηλικία
Αντωνάτος Σπύρος
Σχεδόν 20% των ατόμων πάνω από την ηλικία των 65 ετών εμφανίζουν καταθλιπτικά συμπτώματα. Ποσοστό 36% των ατόμων με προβλήματα μνήμης και ηλικία πάνω από 75 ετών υποφέρουν από μέτρια κατάθλιψη ενώ περίπου 40% των ηλικιωμένων πάνω από 85 ετών προσβάλλεται από κάποια μορφή κατάθλιψης. Έχοντας όμως μία αρνητική αντίληψη για τον εαυτό τους καθώς και το φόβο του κοινωνικού στίγματος εξαιτίας αυτού, οι ηλικιωμένοι σπάνια προστρέχουν σε κάποια ψυχιατρική βοήθεια. Επιπλέον, δίνεται μεγαλύτερο ενδιαφέρον στις όποιες σωματικές τους αιτιάσεις εξαιτίας σοβαρών παθήσεων οι οποίες συνυπάρχουν με κατάθλιψη. Επομένως σχεδόν οι μισοί ασθενείς με γεροντική κατάθλιψη παραμένουν αδιάγνωστοι, σε συνάρτηση με το γεγονός ότι πάσχουν από μία ψυχική κατάσταση με υψηλό κίνδυνο αυτοκτονίας.
Σεπτέμβριος 2008
Περί Σχιζοφρένειας
Αντωνάτος Σπύρος
Η σχιζοφρένεια αποτελεί μία χρόνια σοβαρή ψυχική πάθηση, η οποία προσβάλλει τον άνθρωπο από αρχαιοτάτων χρόνων. Αποτελεί μια δύσκολα κατανοητή νοσολογική οντότητα για το γενικό πληθυσμό, διότι υπάρχουν μεγάλη παραπληροφόρηση και στίγμα που συνδέονται με αυτή. Τα άτομα που πάσχουν από σχιζοφρένεια θεωρούνται λανθασμένα πως είναι επικίνδυνα, βίαια, διχασμένες προσωπικότητες, χαμηλής νοημοσύνης, τεμπέληδες, αδύναμοι χαρακτήρες. Λόγω της έλλειψης πληροφόρησης και κατανόησης από τους γύρω τους, οι σχιζοφρενείς συχνά νοιώθουν αλλά και είναι απομονωμένοι, χωρίς ευκαιρίες μέσα στη ζωή, κάποιες φορές θύματα βίας ίσως.
Για την ιστορία του όρου "ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ"
Ο Johann Christian Reil (1759-1813) υπήρξε ένας από τους πιο σημαντικούς Γερμανούς επιστήμονες στο χώρο της Ιατρικής, στα τέλη του 18ου αιώνα. Διαίρεσε την Ιατρική σε 3 επιστημονικούς κλάδους- φυσιολογία, ανατομία και ψυχιατρική. Συνέβαλε ουσιαστικά σε καθένα από αυτούς τους κλάδους με την πρότερη εργασία του τόσο πάνω σε μία μη-βιταλιστική φυσιολογία (κατ᾽ αυτόν, τα βιολογικά φαινόμενα δεν οφείλονται σε ζωτική δύναμη –vis vitalis- με προκαθορισμένη σκοπιμότητα πέραν της όποιας επιστημονικής ανάλυσης και εργαστηριακής έρευνας), όσο και τις μελέτες του πάνω στην ανατομία αλλά και την πρωτοποριακή του προσπάθεια στην Ψυχιατρική (όρο που ο ίδιος επινόησε) και στη μεταρρύθμιση των ψυχιατρικών ασύλων.
Επηρεάστηκε σφόδρα από την Καντιανή παράδοση και κατανόηση φύσης και επιστήμης , παρόλο που στα μετέπειτα γραπτά του εμφανίζεται μία μεταστροφή του προς τη “Naturphilosophie” του Schelling.
Ο πρώιμος θάνατός του προήλθε ως αποτέλεσμα της εθελούσιας ανάμιξής του στις Πρωσικές επιχειρήσεις εναντίον του Ναπολέοντα στα 1813. Συμμετείχε στην οργάνωση και διεύθυνση των νοσοκομείων εκστρατείας δυτικά του ποταμού Έλβα. Στην προσπάθειά του να αντιμετωπίσει την επιδημία του τύφου που ξέσπασε τότε – και με δεδομένο τους χιλιάδες νεκρούς και τραυματίες –τελικά μολύνθηκε και ο ίδιος, γεγονός που τον οδήγησε στο θάνατο την ίδια χρονιά.
Για την ιστορία, ήταν στα 1808 όπου ο Johann Christian Reil – ο γιος του λουθηρανού πάστορα Johann Julius Reil και της Άννας- που επινόησε και πρότεινε τον όρο «ψυχιατρική» και ο οποίος σημαίνει τον κλάδο της Ιατρικής που ασχολείται με τη μελέτη και θεραπεία των παθήσεων της ψυχής. Προέρχεται από τις αρχαίες ελληνικές λέξεις «ψυχή» και «ιατρική».
Περί ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ
Η καθηγήτρια Ψυχιατρικής Nancy C. Andreasen, στο Editorial του American Journal of Psychiatry (τεύχος 154꞉5, Μάιος 1997), συμπληρώνει ανάμεσα στα άλλα και τα εξής πάνω στο ερώτημα "Τί είναι Ψυχιατρική;":
Η Ψυχιατρική αποτελεί την ιατρική ειδικότητα εκείνη που μελετά και θεραπεύει μία σειρά από διαταραχές που επηρεάζουν το μυαλό μας- δηλαδή ψυχικές ασθένειες. Επειδή το μυαλό μας (ο νους μας αλλιώς) δημιουργεί την ανθρώπινη φύση μας καθώς και την αίσθηση του εαυτού μας, η ειδικότητά μας ενδιαφέρεται για παθήσεις που επηρεάζουν τον πυρήνα της ύπαρξής μας. Η κοινή θεματική που συνδέει όλες τις ψυχικές νόσους είναι ότι αυτές εκφράζονται με σημεία και συμπτώματα τα οποία αντιπροσωπεύουν την δραστηριότητα του μυαλού- δηλαδή, μνήμη, διάθεση και συναίσθημα, φόβος και άγχος, αισθητηριακή αντίληψη, προσοχή, συγκέντρωση, έλεγχος των ενορμήσεων, ηδονή, διατροφικές ανάγκες, βούληση, εκτελεστικές λειτουργίες, αναπαραστατική ικανότητα, γλώσσα, δημιουργικότητα και φαντασία, επίγνωση, ενδοσκόπηση, καθώς και ένα πλήθος άλλων ψυχικών δραστηριοτήτων. Η δική μας επιστήμη εξερευνά τους μηχανισμούς αυτών των δραστηριοτήτων της ψυχής και τον τρόπο που η αποδιοργάνωσή τους οδηγεί στην εκδήλωση ψυχικών παθήσεων. Όταν η αποδιοργάνωση εμφανίζεται με συμπεριφορές συνδρόμων μέσα στα πολύπλοκα αυτά συστήματα του νου, προκύπτουν διαταραχές, όπως άνοια, σχιζοφρένεια, διαταραχές της διάθεσης, αγχώδεις διαταραχές, ή άλλου τύπου ψυχικές παθήσεις. Η ειδικότητά μας καθορίζεται από τους ασθενείς μας, την επιστήμη μας και την ιστορία μας, και όχι από τον τύπο της παρεχόμενης θεραπείας (π.χ. ψυχοθεραπεία, φάρμακα), ούτε από την απουσία ή παρουσία γνωστών μηχανισμών της νόσου. Η Ψυχιατρική ορίζεται από την περιοχή της δικαιοδοσίας της: το νου(το μυαλό). Είμαστε τυχεροί που έχουμε επιλέξει να διερευνήσουμε μία τέτοια περιοχή ενδιαφερόντων. Εάν η Ψυχιατρική ασχολείται με τις παθήσεις της ψυχής, το ίδιο κάνει και με τις παθήσεις του εγκεφάλου; Απερίφραστα ναι. Ό,τι αποκαλούμε «ψυχή» είναι η έκφραση της δραστηριότητας του εγκεφάλου. Η «ψυχή» είναι η αφηρημένη έννοια που αναφέρεται σε ψυχικές λειτουργίες όπως η μνήμη ή η διάθεση, ενώ ο «εγκέφαλος» είναι η νευρωνική συγκέντρωση μορίων, κυττάρων και κυκλωμάτων όπου παράγονται οι συγκεκριμένες λειτουργίες. Τα δύο αυτά είναι τόσο αχώριστα όπως ο χορευτής και ο χορός, η καστανιά και το φύλλο της, το άνθος της, ή ο κορμός της [απαντώντας έτσι η Ν.C. Andreasen,στα σχετικά ερωτήματα που θέτει ο Ιρλανδός ποιητής William B. Yeats στο ποίημά του "Among School Children"]. Μερικοί από εμάς που εργαζόμαστε στο χώρο της Ψυχιατρικής σκεφτόμαστε πιο πολύ για το νου ενώ κάποιοι άλλοι για τον εγκέφαλο. Όμως κοιτάζουμε προς το ίδιο πράγμα από δύο διαφορετικές προοπτικές και όχι προς δύο διαφορετικά πράγματα. …Είμαστε γιατροί και για τα δύο , νου και εγκέφαλο. Διαμορφώνουμε την ψυχή με ψυχοθεραπείες που απευθύνονται σε ψυχικούς μηχανισμούς όπως η μνήμη και η συνείδηση, αλλά αυτή η διαμόρφωση λειτουργεί σε νευρωνικό επίπεδο επιφέροντας αλλαγές στον εγκέφαλο. Επίσης, τροποποιούμε την ψυχή συνταγογραφώντας φάρμακα που δρουν απευθείας σε νευρωνικό επίπεδο, όμως βλέπουμε τα αποτελέσματα της δράσης τους σε ψυχικό επίπεδο όταν, για παράδειγμα, καταγράφουμε την άρση της κατάθλιψης ή τη μείωση των ψευδαισθήσεων… Αφού λοιπόν η ψυχή είναι το όργανο έκφρασης της εγκεφαλικής δραστηριότητας, ελπίζουμε πως κάποια μέρα θα πετύχουμε την πλήρη κατανόηση όλων των ψυχικών παθήσεων ως νόσων ψυχής και εγκεφάλου. Επιπλέον, η Ψυχιατρική θα παραμείνει μέχρις ότου οι ίδιες οι νόσοι παύσουν να υφίστανται- όπως ακριβώς η ιατρική ειδικότητα, η υπεύθυνη για τη μελέτη και θεραπεία των ψυχικών νόσων.